EMDR en The Lab of Love

Om een idee te geven van hoe we in onze praktijk voor relatietherapie en coaching met EMDR werken, volgt hieronder een verkort interview met Frances Ruijter. Het gehele interview is te lezen in het boek “Vrij Gehecht” waarvan de 2e herziene editie op 1 december 2023 zal verschijnen.

Frances werkt inmiddels ruim 25 jaar als coach en relatietherapeut en is gespecialiseerd in EMDR technieken en past deze al meer dan 15 jaar met succes toe. EMDR is een therapie die meestal wordt geassocieerd met trauma door levensbedreigende gebeurtenissen zoals oorlogssituaties en ongelukken maar is ook een succesvolle therapievorm bij meer algemene stressfactoren zoals echtscheiding, rouw of baanverlies. Bij The Lab of Love zetten we - in overleg met de cliënt - EMDR regelmatig in als sprake is van relatieproblemen die voortkomen uit een serieus verstoorde hechting bij één of beide partners.

Waarom heb je je in EMDR gespecialiseerd?

EMDR werd in eerste instantie gebruikt voor mensen met PTSS na een enkelvoudig trauma. Inmiddels is wetenschappelijk bewezen dat het op veel meer terreinen succesvol ingezet kan worden. Ik werkte heel veel met mensen met stress en burn-out en ik vroeg me af wat er allemaal in dat hoofd zit waardoor die stress of burn-out ontstaat. Een EMDR werkt daarbij als een soort scan. Waarom start de ‘computer’ soms niet goed op en krijg je een ‘error’ te zien of waarom loopt deze zomaar vast? Waar zitten de beschadigde bestanden die de computer van slag doen raken? Dat gebeurt uiteindelijk als iemand langdurig stress heeft. Later heb ik mij gespecialiseerd in relatietherapie en heb EMDR daar toen ook met succes bij kunnen toepassen. 

Wanneer stel je voor om een EMDR-sessie te doen?

Ik stel EMDR voor aan cliënten bij wie uit de A.A.P. (hechting assessment) bij de intake is gebleken dat zij serieuze hechtingsproblemen hebben door trauma uit het verleden. Het assessment is een internationaal erkende (klinische) diagnose met een bewezen staat van dienst en geeft duidelijk aan waar de “verstoring” precies zit. Dat maakt dat we met een zeer hoge graad van zekerheid kunnen zeggen wat het thema van de verstoring is en geen extra sessies kwijt zijn om via gesprekken naar de oorzaak te zoeken. Overigens werkt EMDR ook goed bij andere problemen zoals burn-out, enkelvoudige traumatische ervaringen, de diagnose PTSS en paniekaanvallen. Maar ik gebruik EMDR ook bij mensen om een positieve gedragsverandering te bewerkstelligen. Dit is een minder bekende kant van EMDR, maar zeker een aanrader voor mensen die op een bepaald gebied van hun leven meer succes willen hebben. Neem sport, een hobby, werk, etc. Dit oefen je dan met EMDR waarbij je positief gedrag stimuleert en bekrachtigt. 

Kan je bij iemand met een ontwricht hechtingspatroon ook al direct met EMDR aan de slag? 

Bij een ontwricht hechtingspatroon (ontstaan door een zeer pijnlijk moment uit het verleden) is het meest lastige dat het voor de cliënt zelf allemaal vaag en onduidelijk is. Vaak kan de cliënt niet benoemen wat er precies aan de hand is. Dan begint een uitgebreid zoekproces: heeft iemand bijvoorbeeld te maken gehad met isolatie of zijn er herinneringen aan vervelende gebeurtenissen? Vaak zijn er niet veel herinneringen en is het de kunst om erover te leren praten, ook al is het verhaal onsamenhangend en zijn er soms alleen maar flarden van herinneringen. Meestal geeft de assessment ook een ingang waarover we in gesprek kunnen gaan. Het meest moeilijke voor iemand die een ontwricht patroon heeft, is dat hij of zij vaak niet weet wat hij of zij mist. Dat is ook de reden waarom deze mensen soms niet doorgaan met EMDR of op een te vroeg moment denken dat het wel genoeg is geweest. Ze weten niet waar ze last van hebben, dus ze weten ook niet wat er nog niet opgelost is. Maar soms loopt het ook anders. Bij een van de eerste cliënten bij wie ik EMDR toepaste, was uit de assessment gebleken dat ze een ontwricht patroon had. Dit was duidelijk naar voren gekomen bij één thema uit de assessment. Zij kon dit meteen koppelen aan de situatie vroeger thuis en waar het mee te maken had. De emoties waren heel toegankelijk en heftig en ze was in één sessie klaar. Maar daar was al wel heel wat voorwerk met een collega aan vooraf gegaan. 

Heb je ook een voorbeeld vanuit de relatietherapie?

Een man en een vrouw waren bij ons geweest voor relatietherapie en na afloop ging het een hele tijd beter. Maar na een jaar kwamen er toch weer problemen terug. Tijdens hun relatietherapie werkten we in onze praktijk nog niet met de hechting assessment, dus toen ze terugkwamen hebben we die bij hen afgenomen. De man bleek een ontwricht hechtingspatroon te hebben. We hebben toen een half jaar therapie afgesproken, waarbij EMDR ingezet zou worden. Omdat hij zelf niet wist waar het mee te maken had, was het lastig om een specifieke termijn vast te stellen. In het algemeen komen mensen voor één tot vijf sessies. Als het langer duurt hebben ze vaak de neiging om te vroeg stoppen, maar dan zijn de problemen meestal nog niet helemaal opgelost. Ze zijn wel minder, maar niet voldoende opgelost om hun leven niet meer negatief te beïnvloeden. Deze man was echter erg gemotiveerd om aan zichzelf te werken en wilde graag weten wat er nu toch met hem aan de hand was. Hij zei zelf: “Ik kom uit een soort wasteland.” Dat had dus te maken met isolatie. Het bleek dat in zijn jeugd zijn gevoelens waren gerelativeerd of gebagatelliseerd, ook als hij aangaf dat dat niet leuk was. Er was nooit een omgeving geweest waarin ruimte was voor de vraag: hoe voel jij je eigenlijk? Daarom kende hij die emoties niet. Uiteindelijk heeft hij zijn problemen toch met de combinatie van EMDR en gesprekken in een half jaar kunnen oplossen.

Een belangrijk punt in dit voorbeeld is de ruimte die de partner aan de man had gegeven. Zij vond het ook belangrijk en moedigde hem aan om dit traject te doen. Niet iedereen krijgt zoveel ruimte. Er zijn heel veel mensen die tegen het gedrag van een partner met een ontwricht patroon aanlopen. De ‘ontwrichte’ partners blijven bepaald gedrag herhalen, veranderen niet, vertonen ontwijkend gedrag of lopen steeds weer vast en gaan dingen niet aan. Daar komen ruzies uit voort en het leidt ook tot verwijdering. De partner denkt dan soms: ik ben wel klaar met dat gedrag en ook met jou. Als partner kun je dit niet oplossen, je kunt alleen de ander de ruimte geven om dit zelf op te lossen. In het stadium waarin veel stellen in therapie komen, is het regelmatig twee voor twaalf en soms zelfs al te laat. Je zou willen dat mensen eerder met hun vragen zouden komen. Maar dat is helaas niet vaak zo. In de praktijk gaan veel stellen te lang door met het “zelf proberen op te lossen” en komen dan uiteindelijk nog vaster te zitten.