Gezonde grenzen
De kunst van het stellen van gezonde grenzen
Elke betekenisvolle relatie gedijt op respect, vertrouwen en begrip. In de kern worden deze elementen vaak gevormd door de grenzen die we met onze partners vaststellen. Grenzen fungeren als richtlijnen voor hoe we behandeld willen worden en wat we van onze partners verwachten. Het stellen en handhaven van deze grenzen kan echter een complexe taak zijn, beïnvloed door onze ervaringen uit het verleden, persoonlijke waarden en de dynamiek van de relatie. Hier lees je waarom grenzen belangrijk zijn en hoe je ze kunt cultiveren om je relatie goed te houden of te verbeteren.
Waarom zijn grenzen essentieel?
Grenzen gaan niet over het insluiten van onszelf of het buitensluiten van onze partner. Ze gaan over het definiëren van wat acceptabel is en wat niet. In de foto hierboven zie je dan ook dat het hek vrij open is. Kleine dingen mogen er best wel doorheen hier en daar maar de grote (lees: voor jou echt belangrijke) zaken worden tegengehouden. Grenzen:
beschermen je emotionele en fysieke welzijn. Door duidelijke grenzen te stellen, bescherm je je persoonlijke ruimte, zodat je je prettig en veilig kan voelen. Dat veronderstelt wel dat je de ander laat weten hoe jij je persoonlijke ruimte het liefste inricht en wat maakt dat jij je, in een relatie, veilig kan blijven voelen. En dat de ander dat ook mag.
bevorderen wederzijds respect. Gezonde grenzen zorgen ervoor dat beide partners elkaar respecteren en weten wat ze aan elkaar hebben.
verbeteren je “ik”. Hoewel relaties over eenheid en samen gaan, moeten ze ook individuele groei aanmoedigen. Dat je ego (in de psychologische zin van het woord) sterkt blijft. Grenzen zorgen ervoor dat je je identiteit en persoonlijke groei behoudt.
Problemen met het stellen van grenzen
Begrijpen waarom we mogelijk problemen met het stellen van grenzen hebben, is dus van cruciaal belang. Enkele veel voorkomende redenen zijn:
Trauma's uit het verleden: mensen die trauma's uit het verleden hebben meegemaakt, vooral in de kindertijd, kunnen het een uitdaging vinden om grenzen te stellen of te herkennen.
Angst voor conflicten: de angst dat het stellen van grenzen tot ruzie of afstand in de relatie zou kunnen leiden. Ook dit is vaak terug te herleiden naar een verleden waar er niet goed met grenzen is omgegaan.
Gebrek aan eigenwaarde: iemand met een laag zelfbeeld kan het gevoel hebben dat hij of zij het niet verdient om grenzen te stellen. Als niemand je ooit in het verleden heeft verteld dat je grenzen mag stellen (en de ruimte daarvoor heeft gegeven) dan ga je het ook niet zo snel doen.
Stappen om grenzen te stellen en te handhaven
Hoe stellen we dan gezonde grenzen? In het kort moet je denken aan:
Zelfreflectie. Begin met het begrijpen van je eigen behoeften. Pas dan kun je bepalen waar je de grens neerzet. Vraag jezelf af: wat maakt dat jij je ongemakkelijk voelt en wanneer? Waar zitten de zachte en harde grenzen voor jou in een relatie?
Het houden van een open dialoog. Communicatie is, zoals zo vaak gezegd wordt, van cruciaal belang. Bespreek je grenzen met je partner en doe dat op zo’n manier dat er ruimte is voor beweging. Bedenk dat het niet gaat om het stellen van keiharde eisen, maar om het uiten van je gevoelens en behoeften. En dat grenzen soms wat kunnen bewegen, veerbaar zijn. Maar soms ook - afhankelijk van de situatie en het belang - wat strakker neergezet mogen worden.
Consistentie. Consistentie is de sleutel. Waarom? Omdat het je betrouwbaar maakt. Zodra een grens is gesteld, moet je die ook handhaven. Dit versterkt niet alleen het belang ervan, maar zorgt er ook voor dat het wordt gerespecteerd. Verandert er iets aan een grens (zachter - harder) laat dat dan ook weten aan je partner. Houd je er de ene keer aan vast en de andere niet zonder daar iets over te zeggen dan weten jullie allebei niet meer waar je aan toe bent.
Wederkerigheid. Hoewel het essentieel is om grenzen te stellen, is het net zo belangrijk om de grenzen van je partner te begrijpen en te respecteren. Gun elkaar dus ook een beetje de ruimte (ook om fouten te maken).
Uitdagingen en het overwinnen ervan
Het komt vaak voor dat we ons schuldig of angstig voelen als we grenzen aangeven om onze persoonlijke ruimte goed te houden. Dat is een natuurlijk gevolg van een ander deel van onze psyche dat zich bezighoudt met loyaliteit of overleving. Het kan zijn dat je uit een heel veilig en sensitief gezin komt en eigenlijk nooit zo alert hebt hoeven zijn op grenzen omdat de ander alert was op je persoonlijke ruimte. Dan voelt het stellen van grenzen plotseling als iets heftigs. Of je hebt het omgekeerde meegemaakt en hebt een jeugd situatie gekend waar er weinig of helemaal geen rekening is gehouden met je grenzen. Misschien heb je momenten gekend waar je wel moest begrenzen maar dat het haast altijd mislukte omdat je gewoonweg de kracht niet had om het tij te keren. Dan is er geen sprake van je schuldig voelen maar is er vaak sprake van angst om grenzen aan te geven.
Welk scenario ook van toepassing is, bedenk dat grenzen een vorm van zelfzorg zijn. Ze zijn noodzakelijk voor je welzijn. Als je partner niet gewend is aan grenzen, kan hij of zij zich verzetten of zich gekwetst voelen. Zorg er dus voor dat je de redenen achter je grenzen kan uitleggen, waarbij je benadrukt dat het om wederzijds respect gaat en niet om afwijzing. En naarmate relaties evolueren, veranderen ook onze behoeften. Beoordeel en bespreek dus vooral de evolutie van je grenzen door de loop van de tijd en definieer ze daar waar nodig opnieuw.
Grenzen en persoonlijke groei
Een vaak over het hoofd gezien voordeel van grenzen is persoonlijke groei. Door grenzen te stellen, geef je ook prioriteit aan je eigen groei en welzijn. Dit leidt niet alleen tot een meer vervullend persoonlijk leven, maar draagt ook positief bij aan de relatie. Een relatie waarin beide partners individueel groeien, zal zelf ook floreren.
Grenzen stellen lijkt misschien lastig, maar het is een integraal onderdeel van het cultiveren van een gezonde relatie. Het vereist voortdurende inspanning, begrip en communicatie. Maar het resultaat is een relatie waarin beide partners zich gerespecteerd, gewaardeerd en geliefd voelen. Of je nu een nieuwe relatie aangaat of al jaren samen bent met je partner, het is nooit te laat om ze opnieuw te beoordelen.